تورهای آموزش حیات وحش انجمن یوزپلنگ

گزارشي از سفر انجمن يوزپلنگ ايراني به پارك ملي خبر در استان كرمان

21 تا 23 ارديبهشت 1390

نویسنده گزارش: سارا عسكرنيا

سرپرست: محمد گائینی

راهنما و کارشناس : نعیم مرادی

عکس ها از: علی حاجی زاده، نعیم مرادی، سارا عسكرنيا و محمد گائینی.

معرفی پارک ملی خبر

پارک ملی خبر (Khabr) و پناهگاه حیات وحش روچون با وسعتی حدود (178153 هکتار) یکی از بزرگترین پارک های ملی ایران است که در استان كرمان واقع شده است.

در پارک ملی خبر در حدود 160گونه جانوری زندگی می کند که مهمترین آن ها عبارتند از: پلنگ، جبیر، قوچ و میش، بز و پازن، گربه وحشی، حواصیل، سرسبز .

پارک ملی خبر - عکس از: محمد گائینی

به طورکلی تنوع زیستی حیوانات(شاخص) این منطقه شامل موارد ذیل میباشد:

پستانداران:

قوچ و میش، کل و بز، جبیر، پلنگ، گربه وحشی، روباه معمولی، گراز، تشی، سنجابک درختی، خرگوش، خارپشت ایرانی، موش دوپا

پرندگان:

کبک، تیهو، فلامینگو، کفچه نوک، اگرت بزرگ، زنبور خوار، جغد کوچک، قرقی، سارگپه معمولی، عقاب دوبرادر، عقاب طلائی، دلیجه کوچک، دیدومک، کبوتر چاهی، هد هد، دارکوب بلوچی، چکاوک بیابانی، چکاوک کاکلی، بلبل خرما

کفچه نوک- پارک ملی خبر

خزندگان:

مارها: شتر مار، مار پلنگی، تیر مار، مار جعفری، مار شاخدار، مار دستی، مار قیطانی

لاک پشت ها: لاک پشت مهمیز دار

سوسمار ها: آگامای صخره ای فلس درشت، آگامای استپی، آگامای سر وزغی خاکستری، بزمجه، جکوی سنگی تیغه دار، مینی جکوی خوزستانی، سوسمار دم دراز ایرانی

 آگامای صخره ای فلس درشت- پارک ملی خبر - عکس از: محمد گائینی

شروع حرکت

ساعت 17:30 چهارشنبه است كه همگي در ايستگاه قطار آماده ي سفر به كرمان هستیم. مسير تهران –كرمان حدود 15 تا 18 ساعت طول مي كشد كه به دليل تاخير قطار، گروه ما پس از ۱۸ ساعت زندگی در قطار وارد کرمان می شود.

 بعد از رسيدن به ايستگاه قطار كرمان چند نفر ديگر از اعضاء و دوستان انجمن یوزپلنگ ایرانی در شهر كرمان به گروه می پیوندند و همراه با مهندس نعیم مرادي که به عنوان کارشناس برنامه معرفی می شوند، راهی پارک ملی خبر می شویم.

 نکته جالب در مورد راهنمای ما در این برنامه (مهندس مرادی) این بود که محیط بانان وی را با نام مهندس مارگیر(!) می شناسند! مهندس مرادی در عین جوانی تجربه زیادی در این منطقه دارد و تخصصش خزنده شناسی، بخصوص مارهاست!

بازديد از محيط باني دهسرد

اولین نقطه ای که به آن می رسیم منطقه محيط باني دهسرد است. با چند نفر از محيط بانان زحمت كش دهسرد آشنا می شویم و بعد از صرف ناهار در محیطی گرم و صمیمی و انداختن چند عکس دسته جمعی،  به سمت سايت نگهداري گورهاي ايراني می رویم. در بين راه محو تماشاي طبيعت بكر و زيباي منطقه می شویم. از نظر پوشش گياهي در راه شاهد درختچه های بنه و جنگل های پراکنده ارس(Ors) تا جنگل های متراکم بادام کوهی هستیم و پرندگاني نظير سار, کبک, دیلجه کوچک, کبوتر چاهی و سارگپه... بالاخره به سايت نگهداري گورخرهاي ايراني می رسیم.

 سایت پرورش گورخر ایرانی

در سايت  پارك ملي خبر تعداد هشت گورخر ایرانی نگهداری می شود كه چون يكي دوتا از گورها بار دار بودن و رفتن ما به درون سايت ممكن بود باعث ترس حيوانات بشود، قرار بر اين شد كه سرپرست گروه همراه با يكي از محيط بانان به درون سايت رفته تا گورها رو به سمت فنس ها هدایت بکنند و همسفران بتوانند گورها را از نزديك ببينند که البته موفق هم شدند و توانستیم گورهاي زيبا رو از نزديك در حال دويدن ببينیم.

با اينكه مدت زمان اون كوتاه بود و بعد تا اونجايي كه میشد با چشمانمون گورخرها را بدرقه كرديم و بعد از اون با دوربين هاي چشمي به دنبال اثر و آثاري از آنها مي گشتيم و در نهايت با اينكه این گورخرها بسیار حساس و باهوش بودند سرپرست گروه با زحمت زیاد موفق شد تا نزدیکشون رفته و کمین بگیرد و چند عكس زيبا از گورخرها بیاندازد.

 بازديد از منطقه تحت پوشش محيط باني خبر

بعد از بازدید از سایت پرورش گور ایرانی به دنبال دیدن کل و بزها به سمت منطقه محیط بانی خبر می رویم و به صورت دسته جمعی همراه با دوربین های چشمی به دیده بانی در منطقه مشغول می شویم.

 گشت شبانه در منطقه كهت

خورشید کم کم غروب می کند که به محیط بانی کهت می رسیم (عجب غروب زیبایی بود ) بعد از استراحت کوتاهی آماده گشت شبانه در اطراف محیط بانی روستای کهت (kaht) می شویم. یکی از مهیج ترین بخش های سفر همین گشت شبانه بود.

گشت شبانه- پارک ملی خبر

قبل از حرکت، کارشناس سفر توضیحاتی در مورد انواع مارها , مارهای سمی , رطیل, عقرب و نحوه ی حرکت آنها در شب داد و اینکه بهتره به صورت گروهی حرکت کنیم .مهندس مرادی با گذاشتن یک رطیل درون شیشه، آناتومی آن را تشریح کرد.

امشب شانس با ما یار است و موفق به دیدن مار جعفری که سمی ترین افعی ایران می باشد می شویم. مار بیچاره از دیدن این همه آدم که بهش زل زده بودند شوکه شده بود!

مار جعفری- پارک ملی خبر

در مسیر حرکت هر جا سرگین حیوانی رو می بینیم گمانه زنی های همسفران برای تشخیص عامل آن(!) شروع می شود و در نهایت از کارشناس کمک گرفته می شود تا نتیجه این رقابت علمی مشخص شود. خلاصه بعد از یک گشت یک ساعته برای خوردن شام توقف می کنیم آن هم در دل طبیعت و در سکوت و آرامش شب کویر...

شب را در محیط بانی کهت و در یک هوای معتدل و مطبوع سپری می کنیم.  

 دق علیجان

صبح زود محیط بانی کهت را به سمت قلعه کهت ترک می کنیم.

قلعه کهت قلعه ای قدیمی است که بنا به گفته یکی از محیط بانان دلیل سرپا ماندن آن تا کنون استفاده از چوب درخت ارس (Ors) که یکی از محکم ترین چوب هاست می باشد. متاسفانه این قلعه بدون هیچ توجهی رها شده است.

پس از بازدید از قلعه به سمت منطقه امن پارک ملی خبر به نام "دق علیجان" راهی می شویم. به صلاحدید سرمحیط بان منطقه و برای جلوگیری از برهم خوردن آرامش حیوانات، از بازدید و ورود به این منطقه صرف نظر می کنیم و این موضوع به راحتی توسط تمام شرکت کنندگان در برنامه پذیرفته می شود. اعتماد به محیط بانان و توصیه های ایشان در سفرهای آموزشی حیات وحش انجمن، همواره به عنوان یک اصل رعایت می شود.

 پیمایش مسیرهای خاکی و ناهموار در بیشتر قسمت ها  فقط  با ماشین های شاسی بلند امکان پذیر است. در میان مناظر زیبا و دیدن جبیرهایی که در دشت به دنبال هم بودند، بلند ترین نقطه پارک ملی خبر یعنی قله خبر به ارتفاع 3860 متر چشم ها رو به سمت خودش خیره می کرد.

  سد خاکی شکراب

درون پارک ملی خبر و درست در کنار منطقه امن "دق علیجان" سدی خاکی به نام سد شکرآب احداث شده که هدف از آن تقویت آب های زیرزمینی عنوان شده است.

سد شکرآب - عکس از: سارا عسکرنیا

در روز دوم سفر به سمت سد خاکی پیاده روی می کنیم تا بتوانیم پرنده هایی که معمولاً در اطراف اون دیده می شدند را با چشم غیر مسلح یا دوربین چشمی ببینیم.

مهندس مرادی عنوان می کند که در اینجا فلامینگو دیده و از این پرنده زیبا عکس انداخته (باورتون میشه؟ فلامینگو آن هم در کرمان!)  ما هم موفق به دیدن حواصیل و کفچه نوک و اگرت کوچک و تعدادی مرغابی می شویم.

فلامینگو در پارک ملی خبر - عکس از نعیم مرادی – این عکس مربوط به این سفر نمی باشد.

 بازديد از منطقه محيط باني وكيل آباد و پایان سفر

در ساعات پایانی سفر وارد منطقه وکیل آباد می شویم. در مسیر سد شکرآب به وکیل آباد، تعدادی قوچ و میش می بینیم که در حال گریز به بالادست هستند و به سرعت دور می شوند.

هم چنین یک معدن سنگ غیرفعال در نزدیکی سد شکرآب دیده می شود!

 میش ها در پارک ملی خبر - عکس از: علی حاجی زاده

 در این سفر از شرق تا غرب، و از غرب تا جنوب غرب پارک ملی خبر را پیمایش کردیم و انواع مختلفی از پوشش های گیاه را دیدیم. از بنه، کهکم، کسور، استبرق، انار شیطان و درمنه گرفته تا شنگ، رس، فرفیون، هوم، کلپوره، آویشن شیرازی، کاکوتی، زیتون، بادام کوهی، گز، زیره سیاه، قیچ و زرشک.

تقدیر و تشکر

سپاس فراوان از محیط بانان زحمت کش و علاقمند پارک ملی خبر به خصوص آقای خوارزمی، مدیریت پارک ملی خبر آقای مهندس سلجوقی و تشکر ویژه از محیط زیست استان کرمان و مدیریت شهرستان بافت، مهندس رسولیان برای تمام همکاری های خوب و دوستانه شان.

منبع: پورمیرزائی، احمد. حمزه، بهنام. منوچهری کلانتری، خسرو. 1378. بررسی فلورستیک پناهگاه حیات وحش خبر و روچون شهرستان بافت استان کرمان. همایش دیرین شناسی و تنوع زیستی (کرمان))